Burnout, zorgplicht en aansprakelijkheid

Een ondernemer moet van alle markten thuis zijn. Maar wist u dat u als werkgever ook zorgplicht heeft voor uw werknemers? Alsof een ondernemer niet genoeg aan zijn hoofd heeft…

Zorgplicht
Als een ondernemer eenmaal een succesvol bedrijf is gestart en dat bedrijf gaat groeien ook (ja, dat kan, ook met deze tijden) ligt het voor de hand dat hij/zij personeel in dienst neemt. Naast verplichtingen, zoals het opstellen van een arbeidscontract, het voeren van sollicitatie- en functioneringsgesprekken en het op tijd en juist betalen van het loon, heeft een ondernemer ook nog eens zorgplicht over zijn personeel.

Zorgplicht? Ik ben toch geen welzijnsinstelling, zou u kunnen denken als werkgever. Helaas bent u dat (voor een deel) wel. Die zorgplicht kan best ver gaan. Want tijdens de uitvoering van een arbeidsovereenkomst kan er veel mis gaan. Een werknemer kan op het werk, tijdens de uitoefening van zijn beroep, in zijn vingers snijden, van zijn fiets vallen, RSI oplopen of een burn-out krijgen.

Werkgever is aansprakelijk
Vergis u niet: een werkgever is in beginsel aansprakelijk voor dit leed van zijn werknemer. Want een werkgever moet er van alles aan doen om bijvoorbeeld een burn-out te voorkomen bij zijn werknemers. Sterker nog: de werkgever heeft zorgplicht voor de psyche van zijn werknemers en moet zorgen voor een veilige werkomgeving.

Voorbeeld
Laten we het volgende voorbeeld onder de loep nemen: Een werknemer treedt in 1969 in dienst bij zijn werkgever als chauffeur. Zestien jaar later wordt hij assistent-bedrijfsleider en gaat zich bezighouden met de planning. In deze nieuwe functie krijgt hij een burn-out en belandt uiteindelijk in de WAO. De kantonrechter acht de werkgever aansprakelijk voor de burn-out (bron: HR Praktijk, 15 juli 2008).

Argumenten van de werkgever
Maar de werkgever laat het er niet bij zitten en gaat in hoger beroep. Een van de argumenten van de werkgever is dat hij de werknemer nooit verplicht heeft tot overwerk. Een ander belangrijk argument van de werkgever was dat hij er bij de werknemer zelfs op heeft aangedrongen om het rustiger aan te doen. Maar het Hof vindt dat de werkgever de argumenten van de werknemer niet heeft weerlegd.

Uitspraak van het Hof
De werkgever heeft namelijk erkend dat de werknemer altijd vooraan stond en voor werk beschikbaar was. Dus vindt het Hof dat de werkgever (uit hoofde van zijn zorgplicht) al het mogelijke had moeten doen om de burn-out te voorkomen. De werkgever had moeten nagaan of de werknemer ondersteuning nodig had en of de werkzaamheden anders in te delen of te verminderen waren.

Ander voorbeeld
Ander voorbeeld? Na bijna 30 dienstjaren was een werknemer vanwege lichamelijke en psychische klachten met de VUT gegaan. Toch was dit veel eerder dan hij eigenlijk wilde. Omdat zijn klachten zouden zijn veroorzaakt door de arbeidsomstandigheden, eiste hij een schadevergoeding. De werknemer vond dat zijn werkgever tekort was geschoten in zijn zorgplicht voor de veiligheid en gezondheid. De rechter wees de vordering van de werknemer deels toe.

Werkgever niet aansprakelijk
De werkgever tekende cassatie aan. Aan de lichamelijke klachten van de werknemer lagen namelijk psychische klachten ten grondslag. In geval van psychische klachten zou een werkgever niet aansprakelijk kunnen worden gesteld wegens de schending van zijn zorgplicht.

Geen verschil tussen psychisch of fysiek ziek
Maar u voelt hem al aankomen: de Hoge Raad dacht daar anders over (Hoge Raad, 11 maart 2005, zaak nr: C03/289HR). Het maakt geen verschil of de arbeidsomstandigheden psychisch of fysiek ziekmakend zijn. Want wat bij de ene werknemer als lichamelijke klacht tot uiting komt, komt bij de ander in de vorm van psychische klachten naar buiten.

Volgens de Hoge Raad was er dan ook geen enkele rechtvaardiging om de aansprakelijkheid van de werkgever te beperken tot gevallen waarin (alleen) lichamelijk letsel is opgetreden. Uiteraard moet er dan wel een verband bestaan tussen de werkzaamheden en de psychische schade.

Werkgever aansprakelijk
Op grond van de wet moet de werkgever dus zorgdragen voor de veiligheid van de werknemer om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt. Als de werkgever tekort schiet in deze zorgplicht is hij aansprakelijk voor de schade die de werknemer daardoor lijdt.

Schadeclaim afwenden?
De werkgever moet zich er dus altijd van bewust zijn welke mogelijke gevaren zich voor zijn werknemers kunnen voordoen op de werkplek. Als een werkgever in zijn zorgplicht tekortschiet, dan is hij aansprakelijk voor de schade die de werknemer als gevolg daarvan lijdt. De werkgever kan de schadeclaim dan alleen nog afwenden als de schade voor een groot deel het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

De wet
De zorgplicht voor de werkgever is geregeld in het Burgerlijk Wetboek. De aansprakelijkheid van de werkgever ten opzichte van zijn werknemers is een bijzondere regel in het algemene aansprakelijkheidsrecht. Als een werknemer schade lijdt, hoeft hij alleen maar aannemelijk te maken dat hij die schade heeft geleden door de uitoefening van zijn werkzaamheden. 
 

terug