vertel eens iets over

10 Mei 2010

Een gesprek is niet alleen een manier om feitelijke informatie uit te wisselen. Het heeft ook tot doel uw gesprekspartner beter te leren kennen. Tussen de regels door voorziet u uw gesprekspartner van feedback en onthult ook iets over uzelf. Door te laten weten wie u bent, wat u vindt en wat u voelt, groeit de onderlinge betrokkenheid en waardering. Zelfonthulling haalt u uit de anonimiteit. Iets over uzelf prijsgeven zorgt ervoor dat de ander weet wat hij aan u heeft. Maar zelfonthulling is nog niet zo gemakkelijk. Sommige mensen zijn een gesloten boek; anderen lijken juist alleen maar over zichzelf te kunnen spreken.

Heb ik je al verteld over mijn…?
U kent ze vast wel; collega’s die het altijd maar over zichzelf hebben. Elke dag vertellen ze verhalen over de beslommeringen uit hun privéleven. U weet alles over de toneelvereniging waar een collega lid van is en u wordt dagelijks op de hoogte gehouden over hoe het met zijn kinderen gesteld is. ‘Ik’ is zijn meest gebruikte woord. Om beleefd te zijn luistert u het verhaal telkens aan. Maar als u de kans krijgt, wandelt u graag een blokje om zodat u de overdadige zelfonthullingen van uw collega kunt ontlopen.

Rijk aan woorden – arm aan inhoud
De collega die ik hierboven heb beschreven vertelt veel over zichzelf. Maar kent u hem werkelijk? De kans is groot dat u deze vraag toch met ‘Nee’ beantwoordt. De collega die zoveel over zichzelf praat, is blijkbaar op zoek naar bevestiging. Maar hoewel hij veel over zijn eigen persoon lijkt te vertellen, geeft hij weinig van zijn ware identiteit prijs. U heeft er misschien geen idee van wat zijn visie is met betrekking tot het werk. U hoort zelden zijn mening en hij geeft niets van zijn gevoelens prijs. Over andere onderwerpen praten is lastig met hem. Hij praat misschien mee terwijl hij niet eens weet waar het over gaat. Hoe kan het ook anders? Hij is immers alleen met zichzelf bezig. 

Stelt u zichzelf centraal?
Mensen zoals ik hierboven beschreven heb, geven u misschien het gevoel dat u maar beter zo weinig mogelijk over uzelf kunt vertellen. Anderen zijn mogelijk niet zo in geïnteresseerd in wat u doet of wat u vindt. U kunt beter de ander in het middelpunt stellen dan uzelf.

In communicatietrainingen ligt – overigens terecht – het accent vaak op het luisteren naar anderen. En als u zelf aan het woord bent, stel dan niet voortdurend uw eigen beslommeringen centraal. U kunt beter praten over de onderwerpen die in de belangstellingssfeer van uw gesprekspartner liggen, is het idee. En natuurlijk moet u daar vooral voor luisteren. ‘Ik’ lijkt een woord dat we maar beter zoveel mogelijk kunnen vermijden in het gesprek. Er lijkt een vloek te heersen op het centraal stellen van uzelf. Begin om deze reden ook nooit een brief met het woord ‘Ik…’. Toch is het helemaal niet zo verkeerd om over uzelf te praten, het is zelfs een essentieel onderdeel van interpersoonlijke communicatie. Door zelfonthulling geeft u iets over uzelf prijs aan de ander. Dit is nodig om elkaar beter te leren kennen.

Uzelf onthullen
Zelfonthulling is essentieel in elke relatie. Iets prijsgeven van uzelf, wat de ander nog niet weet, neemt de oppervlakte uit het contact weg. Als u laat blijken wie u echt bent en waar u voor staat, wordt het contact persoonlijker. Door de mens te onthullen die u werkelijk van binnen bent, kan de ander uw normen en waarden vergelijken met die van zichzelf. Volgens de sociale vergelijkingstheorie, vergelijken mensen zich steeds met anderen als ze zich onzeker voelen van hun zaak. Het is gemakkelijker uw twijfels te bespreken met iemand die op een zelfde manier in het leven staat, dan met iemand die heel andere ideeën heeft. Herkenning, begrip en gemeenschappelijkheid kunnen leiden tot verdieping van de relatie en wederzijdse waardering. Maar voor deze herkenning dient u wel iets van uzelf prijs te geven.

Het Johari venster
De Amerikaanse psychologen Joseph Luft en Harry Ingham, hebben de relaties tussen mensen schematisch weergegeven in een model. Hierbij gaat het erom hoe iemand zichzelf ziet in relatie tot anderen. Daarbij is het de vraag hoeveel die persoon van zichzelf laat kennen. Ook is het belangrijk in welke mate hij te horen krijgt hoe anderen over hem denken. Naar hun eigen naam noemde ze dit schema het Johari venster.

Het Johari-venster is een matrix waarin uw zelfkennis is uitgezet tegen de kennis die anderen over u hebben. Zo ziet u uzelf en zo zien anderen u! (zie ook elders op onze site)

Elkaar leren kennen
Volgens Ingham en Luft dient u er naar te streven het open vlak zo groot mogelijk te laten worden. Elkaar leren kennen verbetert de communicatie. Door het uitwisselen van informatie over elkaar en daarop te reageren, wordt het open vlak van ieder vergroot. Doordat u feedback krijgt over het gedrag dat bij uzelf onbekend is, worden uw blinde vlekken kleiner. Door zelfonthulling, informatie te verstrekken over uzelf, leert u elkaar kennen en beter begrijpen.

Storingen in het communicatieproces komen daardoor minder voor. De zelfonthulling en wederzijdse feedback dient niet alleen toe te nemen gedurende het contact, maar ook symmetrisch en wederkerig zijn. Beide partijen moeten iets van zichzelf laten zien. Volgens de billijkheidstheorie, voelen mensen zich het prettigst wanneer beide personen het idee hebben ongeveer evenveel in te brengen in de relatie.

Een gelijkwaardig gesprek
In een gesprek dient hetgeen u over uzelf vertelt aan te sluiten op wat de ander zegt. Ook dient de hoeveelheid zelfonthulling in verhouding te staan tot de inbreng van uw gesprekspartner. Zo geeft u zich om beurten een beetje bloot. Uw gesprekspartner vertelt bijvoorbeeld wat hij heeft meegemaakt en u deelt uw eigen soortgelijke ervaring met hem. Let er daarbij op dat u niet alleen feiten uitwisselt, maar ook uw mening en gevoelens daarover. Pas dan leert u elkaar goed kennen. Evenredige uitwisseling van feiten, meningen en gevoelens maakt het gesprek gelijkwaardig. Het zorgt ervoor dat het een echte dialoog wordt in plaats van een soort interview waarbij u informatie vraagt, maar er niets voor terug geeft.

Zelfonthulling in moeilijke gesprekken
Zelfonthulling kan een belangrijke rol spelen in moeilijke gesprekken. Als een medewerker u bijvoorbeeld iets vertelt over zijn privéproblemen, kunt u refereren naar uw eigen ervaringen. Uw medewerker zal het als steun ervaren wanneer hij hoort dat zijn baas gelijkwaardige problemen kent. Door uw eigen narigheid als voorbeeld aan te halen, toont u zich menselijk en empathisch. Dit biedt openingen voor het verdere verloop van het gesprek. De medewerker zal zich daardoor vrijer voelen om ook zijn eigen gedachten en gevoelens bespreekbaar te maken.

Let er wel op dat de informatie die u over uzelf prijsgeeft in redelijke verhouding staat. Ook dient het aan te sluiten bij het gespreksonderwerp. Excessieve zelfonthulling – bijvoorbeeld tijdens een  slechtnieuwsgesprek, wijst eerder op onbehagen over de ongelijkheid van de relatie. Als zelfonthulling ongematigd is, vervagen de grenzen tussen het persoonlijke en het professionele. Een efficiënte gespreksleider is selectief in zijn transparantie en reikt in zijn gesprekken slechts datgene aan waarmee de medewerker een volgende stap kan zetten.

Medewerkers voelen zich terecht overrompeld als hun baas veel of heftige persoonlijke gevoelens uitdrukt. Overdreven zelfonthulling is schadelijk voor de professionele relatie. De medewerker kan de manager daardoor minder competent, erg op zichzelf gericht en juist weinig empathisch vinden. De manager lijkt dan immers zijn eigen problemen belangrijker te vinden dan die van de medewerker.

Bron: managers online
 

« Terug naar het nieuwsoverzicht