overlijden van een ondernemer

4 Augustus 2016

Het is een onderwerp waar niemand graag over nadenkt, overlijden. Toch is het als ondernemer verstandig hier eens bij stil te staan. Als je op tijd een plan maakt, kun je in veel gevallen namelijk een hoop geld besparen.

Erfgenamen
Als je geen testament hebt opgesteld, bepaalt de wet wie je erfgenamen zijn. In eerste instantie wordt de nalatenschap verdeeld tussen de echtgenoot (of geregistreerd partner) en de kinderen. De echtgenoot krijgt de gehele nalatenschap en een schuld aan de kinderen voor hun deel in die nalatenschap. Indien je kinderen hebt die je onderneming willen voortzetten kan dit dus een probleem opleveren, aangezien je echtgenoot de onderneming toegerekend krijgt.

Je erfgenamen treden in jouw plek, zij verkrijgen je schulden en je vermogen, waaronder dus ook de onderneming. Ook zijn zij verantwoordelijk voor je belastingzaken. Zij zullen dus na jouw overlijden je laatste aangifte inkomstenbelasting moeten doen en ook de nalatenschap moeten aangeven.

Finale aangifte
Na het overlijden moet er een aangifte inkomstenbelasting worden gedaan over de periode tussen 1 januari en de overlijdensdatum. Deze aangifte wordt ook wel de finale aangifte genoemd en wordt ingevuld met behulp van een F-biljet.

Inkomstenbelasting voor de onderneming zonder rechtspersoonlijkheid
Indien je een eenmanszaak, vennootschap onder firma, of maatschap hebt en overlijdt, bevat de wet een fictie die het mogelijk maakt over de fiscale meerwaarde van je onderneming te heffen. Deze fictie houdt in dat je geacht wordt direct voorafgaand aan je overlijden je onderneming te hebben overgedragen voor de waarde in het economisch verkeer.

Hierdoor moet worden afgerekend over de stille en fiscale reserves. De stille reserves zijn de meerwaarde van balansposten. Indien een pand voor €100.000 op de balans staat, maar je kunt hem verkopen voor €120.000 dan zit in het pand een stille reserve van €20.000. Fiscale reserves zijn bijvoorbeeld de herinvesteringsreserve en ook je oudedagsvoorziening (FOR). Beide soorten reserves geef je aan in de finale aangifte als stakingswinst. Hierover betaal je dan het progressieve belastingtarief van box 1.

Onder voorwaarden mag je de stakingswinst verminderen met stakingsaftrek. Deze stakingsaftrek is maximaal €3.630.

Voorbeeld
Het berekenen van de stakingswinst is vaak een complexe klus, het is dus altijd aan te raden hierbij een adviseur te raadplegen. Om toch een en ander inzichtelijk te maken volgt hieronder een voorbeeld.

De balans van je onderneming ziet er als volgt uit:

Het bedrijfspand kan voor €220.000 verkocht worden en de auto voor €11.000. Er moet dan progressief belasting worden betaald over:

 

Werkelijke waarden	€ 231.000
Fiscale boekwaarden	€ 210.000 -
Boekwinsten	€ 21.000
FOR	€ 30.000 +
Stakingswinst	€ 51.000
Ondernemersaftrek:
Stakingsaftrek	€ 3.630 -
Stakingswinst	€ 47.370
MKB-winstvrijstelling	€ 6.632 -
Belastbare winst	€ 40.738

Verblijvensbeding
Als je een vennootschap onder firma of een maatschap hebt, kan je met je medevennoten (of maten) een verblijvensbeding hebben gesloten. Een verblijvensbeding houdt in dat je medevennoten jouw aandeel in de onderneming kunnen overnemen indien je overlijdt. Vaak wordt dan bepaald dat de medevennoten de waarde van jouw aandeel aan je erfgenamen vergoeden.

Inkomstenbelasting voor de onderneming met rechtspersoonlijkheid
Ook als je een besloten vennootschap of andere onderneming met rechtspersoonlijkheid hebt, bevat de wet een fictie. Je wordt dan geacht je aandelen direct voorafgaand aan je overlijden te hebben verkocht. Hierdoor moet je belasting betalen over het vervreemdingsvoordeel. Voor aanmerkelijk belang geldt een inkomstenbelasting van 25 procent.

Als je een besloten vennootschap hebt (of soortgelijk) zal een overlijden geen directe gevolgen hebben voor de continuïteit van het bedrijf. Anders dan bij de eenmanszaak of vennootschap onder firma, vindt er geen staking van de onderneming plaats. Je wordt slechts geacht je aandelen in de onderneming te hebben verkocht. Je erfgenamen treden ook voor de besloten vennootschap in jouw plaats, dit betekent dus dat zij aandeelhouder worden.

Voorbeeld
Deze situatie ziet er dan als volgt uit: De aandelen zijn in 2003 gekocht voor €20.000, in 2016 vind het overlijden en de fictieve vervreemding plaats. De waarde van de aandelen in het economisch verkeer is dan €35.000. Het vervreemdingsvoordeel is hierdoor €15.000. Hierover moet €3.750 inkomstenbelasting worden betaald.

Aanbiedingsregeling
In een aandeelhoudersovereenkomst kan bepaald zijn dat de aandelen bij het overlijden van één van de aandeelhouders eerst moeten worden aangeboden aan de zittende aandeelhouders. Deze zullen in de regel dan de waarde van de aandelen aan de erfgenamen moeten vergoeden.

Op verzoek kun je uitstel van betaling krijgen voor de inkomstenbelasting.

Erfbelasting
Naast inkomstenbelasting (over de stakingswinst dan wel de fictieve vervreemding van je aandelen) moet er ook erfbelasting betaald worden over de nalatenschap (inclusief onderneming). De aangifte erfbelasting moet binnen acht maanden na het overlijden gedaan worden.

Er wordt erfbelasting geheven over de waarde van je onderneming. Deze waarde is de hoogste van de volgende twee waarden:

1. De goingconcernwaarde Dit is de waarde van de onderneming als samenhangend geheel.
2. De liquidatiewaarde Dit is de waarde van de afzonderlijke bedrijfsmiddelen of groepen van bedrijfsmiddelen.

De erfbelasting is voor partners en kinderen 10 procent tot €121.903 en 20 procent over het meerdere. Voor overige erfgenamen is het belastingtarief 30 procent respectievelijk 40 procent.

Voorbeeld
De goingconcernwaarde van de besloten vennootschap is €150.000, de liquidatiewaarde is €170.000. Naast €3.750 aan inkomstenbelasting (uit het vorige voorbeeld) moet je dus nog €21.809 (10 procent over €121.903 en 20 procent over €48.097) aan erfbelasting betalen.

Als de goingconcernwaarde van de besloten vennootschap €180.000 is, wordt €23.809 geheven (10 procent over €121.903 en 20 procent over €58.097).

Ook voor de erfbelasting kun je uitstel van betaling aanvragen. Dit doe je nadat je de aanslag erfbelasting hebt gekregen. Als de erfbelasting uiteindelijk wordt betaald, moet hierover wel invorderingsrente worden berekend.

Overige belastingen
Als je tevens BTW ondernemer bent, treden je erfgenamen hiervoor ook in jouw plaats. De nog lopende rechten en verplichtingen komen dus voor hun rekening.

Vennootschapsbelasting is niet direct verschuldigd indien je als ondernemer overlijdt. Wel kan vennootschapsbelasting verschuldigd zijn indien je een pensioen in eigen beheer had dat vrijvalt bij je overlijden.

Faciliteiten
Afrekenen over het ondernemingsvermogen is natuurlijk niet ideaal. Gelukkig zijn er wel een aantal faciliteiten waar je eventueel gebruik van zou kunnen maken. Zo kun je onder voorwaarden gebruik maken van een bedrijfsopvolgingsfaciliteit (zowel voor de inkomstenbelasting als de erfbelasting). Ook zou je de stakingswinst kunnen omzetten in een lijfrentepremie en zijn er voordelige methoden om een dividenduitkering te doen waarmee de belastingschuld kan worden betaald. De diverse methoden zijn niet altijd eenvoudig en vergen vaak ook een nauwkeurige planning. Het is dus altijd slim vooraf goed na te denken over de consequenties en een testament op te stellen. Zonder testament of plan zullen je erfgenamen namelijk vaak geconfronteerd worden met bovenstaande gevolgen.

Bron:BC

« Terug naar het nieuwsoverzicht