Participatiewet

23 April 2015

In ruil voor ingrijpende sociale ‘hervormingen’ mocht de PvdA het mededogen voor de mensen aan de onderkant van de samenleving nieuw leven inblazen. De ParticipatieWet inclusief banenplan is inmiddels geboren. De ramen en deuren van al die sociale werkbedrijven mogen vanaf nu weer open. Over 10 jaar zijn er 125 duizend extra banen gecreëerd voor mensen met arbeidsbeperkingen.

Onze sociale professionals waren een beetje veel uitgerangeerd, zij kunnen nu – in elk geval een deel van hen – weer heerlijk aan de slag om mensen te helpen. Maar ook de grotere bureaus met werkzoekende consultants weten er raad mee. Hun etalages staan vol met inclusieve producten en adviezen. Ineens weet iedereen hoe het moet.
Waarom gebeurde het daarvoor niet of slechts mondjesmaat? Is het de tijdgeest? Zijn we ineens een stuk socialer geworden? Nee, natuurlijk niet. Integendeel zelfs, als je verjaardagen en nieuws beluisterd. Nederlanders denken en doen steeds individueler, weten zich steeds minder solidair met anderen, zeker met hen die we niet kennen of nodig hebben.

Je kunt een aantal redenen bedenken, complicerende factoren waarom het met die inclusieve arbeidsmarkt helaas niet zo’n vaart zal lopen.

1. Er is te weinig betaald werk. We hebben nu en de komende jaren gewoon niet genoeg te doen om iedereen in fatsoenlijk betaald werk (vast, flex of zelfstandig) te voorzien. Dan betekent voorrang geven aan de ene werkzoekende, dat de andere het nakijken heeft.

2. In de verdere toekomst verdwijnen steeds meer banen in het middensegment. Automatisering en zo. Dat gaat veel, heel veel meer drukte aan de onderkant opleveren. Meer aanbod zorgt voor grotere concurrentie daar.

3. Het kost simpelweg teveel. Een gemiddelde arbeidsbeperkte zal met een behoorlijke subsidie ‘tewerkgesteld’ moeten worden. Nu hangt er aan een sw-plek ook een behoorlijk prijskaartje, zeker. Maar dat vinden we ook veel te duur. Vandaar dat het nu anders moet. Over een paar jaar blijkt ook deze nieuwe opzet prijzig en wordt de volgende stap gezet.

4. Veel werkgevers doen het vooral uit een soort dwang. Het is de wet die het voorschrijft. Dat is weliswaar politiek besloten, maar komt voort uit een uitruil van belangen. Hoe verder we weg komen van het sociaal akkoord in 2013, hoe minder het voordeel van de uitruil en hoe meer de verplichting wordt ervaren.

5. Werkzoekers worden steeds mondiger. Zeker de groep die langdurig langs de kant komt te staan, zal zich gaan roeren: Waarom wij niet? Ik zou het niet weten.

6. Het aantal mensen met een arbeidsbeperking zal gaan toenemen. Nu al is de doelgroep uitgebreid. Alles om begrijpelijke redenen. Dat zal opnieuw en opnieuw gebeuren, er zijn namelijk geen vaste grenzen tussen soorten werkzoekenden.
Naar verwachting zullen werkzoekenden individueel ook gaan proberen om bij de doelgroep te gaan horen, om zo de kans op werk te vergroten. Dat vind ik ook de burgerlijke plicht om dat dan te doen: Iedere werkzoekende wordt geacht er alles aan te doen om werk te bemachtigen. Er was een tijd dat sommige mensen hun best deden om als arbeidsbeperkte te worden aangemerkt om niet te hoeven werken. Nu zal dat juist andersom gebeuren.

7. Een deel van de mensen met een arbeidsbeperking zal alleen op de reguliere arbeidsmarkt kunnen functioneren als er een vaste, vertrouwde, bekende basis is. We zijn nu juist op weg naar steeds meer flexibel werken. Dat verandering de  enige constante is, geldt ook voor het werk en dan niet alleen voor flexbanen. Ook op de vaste werkvloer verandert iedere keer weer wat. Dat vraagt veel van de begeleiding, leiding en werkgeverschap. Maar ook de doorlooptijd van een participatie- of garantiebaan zal gemiddeld niet hoog zijn. Dat betekent een voortdurende carrousel van mensen met een arbeidsbeperking. Kostbaar en dus een groot afbreukrisico.

Je zou kunnen concluderen dat de inclusieve arbeidsmarkt voorlopig een illusie is. Het gaat ‘m op deze manier niet worden. Tenzij we rekening houden met de genoemde factoren. Tenzij we het als serieuze problemen, uitdagingen zien waar ook iets aan gedaan moet worden.
Een inclusieve arbeidsmarkt is zeker de moeite waard. Maar daar is wel méér voor nodig.

Het gaat alleen lukken als het ook gevoed wordt uit een inclusieve samenleving, als inclusiviteit een intrinsieke waarde wordt doordat we er als samenleving ook echt voor kiezen.
Dat zal moeite kosten in deze tijd, met toenemende ongelijkheid, matige economische groei en neoliberale geesten, niet zo snel gebeuren. Laten we er samen aan werken om het tegendeel te bewijzen.

Bron: op basis van artikel kansen op www.dewerkmarkt.nl

« Terug naar het nieuwsoverzicht