de waarheid over liegen
9 November 2009Hoe kunt u bepalen of iemand betrouwbaar is? Is dat ergens aan te herkennen? Wat voor een types leugenaars zijn er? Hier volgen 7 tips om leugenaars te herkennen. Met een forse slag om de arm, dat wel.
Welke leugenaars zijn er?
Roelof-Jan Verschoor: “Uiteraard liegt elk mens wel. Daar waar het liegen een vorm aanneemt die het op het terrein van de psychopathologie komt, onderscheidt de wetenschap twee hoofdsoorten leugenaars. Dan zijn de pathologische leugenaar en de pseudologia fantastica.”
Pathologische leugenaar
Verschoor: “De pathologische leugenaar is iemand die frequent liegt en dat zelf weet. Daarbij heeft deze leugenaar doorgaans een manipulatieve doelstelling. De pathologische leugenaar kan een persoonlijkheidsstoornis hebben. Het kan een symptoom zijn van borderline, of van een antisociale persoonlijkheid.”
Pseudologia fantastica
Verschoor: “De pseudologia fantastica liegt veel, net als de pathologische leugenaar. Een belangrijk verschil is dat hij niet weet dat hij liegt. Als voorbeeld kunnen we iemand noemen die per se meester in de rechten wil worden. Bijvoorbeeld omdat zijn vader dat ook was en het van hem wordt verwacht. In het tweede jaar van de rechtenstudie blijkt echter dat hij voor die studie niet uit het juiste hout gesneden is en hij moet ermee stoppen.
Als cognitieve dissonantie gaat de betrokkene zich toch als meester in de rechten gedragen. Hij vertelt vrienden dat hij meester in de rechten is en gedraagt zich ernaar. De leugen wordt ook voor hemzelf waarheid.”
Iedereen vertelt leugens
Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde mens twee leugens per dag vertelt. Vrouwen vertellen er meer dan mannen. De meeste leugens zijn leugentjes om bestwil. Ze zijn bedoeld om het de ander naar de zin te maken. Leugens als ‘Wat zie je er leuk uit’, ‘Je bent altijd welkom’, en ‘Je hebt een knap staaltje werk afgeleverd’ kunnen de smeerolie van een prettig sociaal contact zijn. Gewiekste leugenaars worden vaak aardig gevonden en geprezen om hun sociale vaardigheden.
Leugens worden slecht herkend
Mensen zijn niet goed in het herkennen van leugenaars. Dat geldt ook voor degenen die beweren dat ze dwars door mensen heen kunnen kijken. Uit experimenten blijkt dat mensen bij een keuze uit twee, in 55 procent van de gevallen goed gokken wie er de waarheid spreekt en wie er liegt. Dat is maar een fractie meer dan de 50 procent die we zouden hebben gehaald als we blind hadden gegokt. Er is dan ook veel vraag naar eenvoudige handleidingen waaraan we zouden kunnen herkennen wie er de waarheid spreekt en wie er liegt.
Een handleiding is niet te geven
Deze zoektocht naar zekerheden levert echter dikwijls meer ellende op dan hij ons bespaart. De volstrekt logische verklaring hiervoor is dat de leugenaar als eerste die handleiding ook leest. Hij zal zijn gedrag zodanig aanpassen, dat hij herkend zal worden als iemand die de waarheid spreekt. Het is al even waarschijnlijk dat de onschuldige spreker van de waarheid zich niet met dit soort zaken bezig houdt. Hij zal de handleiding daarom niet lezen. Als vervolgens de spreker van de waarheid en de leugenaar allebei bij u op gesprek komen, zal de spreker van de waarheid meer kenmerken van een leugenaar vertonen dan de leugenaar.
Indicaties
Toch wordt er beweerd dat er indicaties zijn waaraan leugenaars kunnen worden herkend. We geven een overzicht.
Tip 1: Grijpen naar de oren, ogen en mond
Mensen die met hun handen bij of voor de mond spreken, doen dit als het ware om te verbergen dat zij niet de waarheid spreken. In de ogen wrijven zou te maken hebben met het niet willen zien van de waarheid. Handen bij de oren zouden betekenen dat de persoon vindt dat de ander de waarheid niet spreekt.
Tip 2: Wegkijken
Volgens sommige bronnen liegt iemand als hij naar rechtsboven kijkt terwijl hij spreekt, maar niet als hij naar linksboven kijkt. Dat wordt door een andere bron overigens tegengesproken. Maar ook die heeft iets met wegkijken. Volgens deze bron is het zo, dat mensen die aan het verleden denken naar linksboven kijken, en mensen die aan de toekomst denken naar rechtsboven. Klopt de inhoud van het verhaal niet met de kijkrichting, dan liegt de persoon.
Tip 3: Oogcontact vermijden
Leugenaars vermijden vaker oogcontact. De leugenaar wil liever de waarheid niet zien en kijkt meestal onbewust weg. Ook wil de leugenaar voorkomen dat hij teveel sympathie gaat voelen voor zijn slachtoffer.
Tip 4: Grotere leugens zijn moeilijker dan kleinere
Leugenaars hebben meestal toch meer moeite met grote leugens dan met kleine. Daardoor vertoont een leugenaar bij kleine leugens vaker normaal gedrag, terwijl er bij grote leugens eerder iets aan hem te zien is.
Tip 5: Het verhaal klopt niet met de lichaamstaal
Als het verhaal van de persoon niet klopt met de lichaamstaal, kan dit duiden op liegen. Deze afwijking wordt vaak in het onderbewustzijn geregistreerd.
Tip 6: Leugenaars vertellen weinig details
Hoewel liegende verkopers juist veel details vertellen, geven veel leugenaars weinig details. Dit om de praktische reden dat het verhaal meerdere keren moet worden verteld. De leugenaar moet het verzonnen verhaal op dezelfde manier nog een keer kunnen vertellen. Teveel details zijn lastig te onthouden.
Tip 7: Verkopende leugenaars vertellen veel details
In een verkoopsituatie vertelt een leugenaar vaak juist veel details. Omdat de leugenaar meent iets extra te moeten doen om het slechte product te slijten, en omdat de leugenaar ook zich zelf nog hoopt van het product te overtuigen.
Echte feiten onderzoeken
Zoals gezegd zijn deze tips niet wetenschappelijk en ook niet waterdicht. Als u écht wilt weten of een aankomende zakenpartner betrouwbaar is, moet u onderzoek doen naar de echte feiten. Oftewel, zijn doopceel lichten.
Bron: businesscompleet