CAO

5 Juli 2010

In Nederland zijn zo’n kleine duizend verschillende cao’s (collectieve arbeidsovereenkomst). Naar schatting valt ruim 85 procent van alle werknemers in Nederland onder een cao. Cao’s kunnen per bedrijfstak of per onderneming worden afgesloten. Maar een cao afsluiten is niet verplicht.

Arbeidsrust
“Een ondernemer hoeft geen cao af te sluiten’’, zegt een persvoorlichter van FNV. “Toch is het verstandig voor werkgevers in het midden- en kleinbedrijf om met een cao te werken. Als een werkgever namelijk iemand in dienst neemt volgens een cao, dan beconcurreer je de concurrent – die ook met dezelfde cao werkt - op een eerlijke manier. Dat is goed voor de arbeidsrust’’, aldus Plas

Wat is een cao?
Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is het totaal van de afspraken tussen werkgevers (s)-(organisaties) en werknemer(s)-organisaties. Die afspraken gaan vooral over arbeidsvoorwaarden. Een cao kan voor een individuele onderneming worden afgesloten, maar ook voor (een deel van) een bedrijfstak.

Ontstaan
In 1894, ruim honderd jaar geleden, wordt de eerste cao afgesloten. Amsterdamse diamantbewerkers dwingen hun werkgevers tot 'tariefafspraken'. Dit wordt beschouwd als de eerste collectieve arbeidsovereenkomst. In datzelfde jaar komt in Amsterdam voor het eerst een 'arbeidsregeling' voor bouwbedrijven tot stand. Twintig jaar later, in 1914 wordt bij de typografen de eerste landelijke cao afgesloten. In 1927 komt er een Wet op de Cao.

Twee soorten
Er zijn twee soorten cao’s: de bedrijfstak-cao en de ondernemings-cao. Cao’s kunnen dus per bedrijfstak en per onderneming worden afgesloten. Een bedrijfstak-cao is een collectieve afspraak die binnen een sector geldt. Een ondernemings-cao is een afspraak binnen één bedrijf.

Bedrijfstak-cao
Een bedrijfstak-cao wordt afgesloten tussen een of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en een of meer werknemersorganisaties. Er zijn bedrijfstak-cao`s, zoals de metaal-cao of de bouw-cao.

Ondernemings-cao
Een ondernemings-cao wordt afgesloten door een werkgever met een of meer werknemersorganisaties. Volgens Ineke de Deugd, arbeidsadviseur bij MKB Nederland, werkt men bijvoorbeeld in de chemie met een ondernemings-cao. Elk chemiebedrijf in Nederland kan dus een eigen cao afsluiten. Andere voorbeelden van ondernemings-cao`s zijn de Philips-cao of Stena Line-cao.

Veerdienst cao
Sommige cao`s gelden voor honderdduizenden werknemers, zoals de onderwijs-cao (340.000 werknemers). Maar er zijn ook cao`s, waar slechts enkele tientallen werknemers onder vallen. Eén van de kleinste cao`s is die van veerdienst `De Visser` in Krimpen aan de Lek met vijf werknemers.

Niet gebonden
Naar schatting valt ruim 85 procent van alle werknemers in Nederland onder een cao. Daarvan valt 55 procent rechtsreeks onder een bedrijfstak-cao en tien procent - via de Algemeen verbindend verklaring (AVV) - onder een bedrijfstak-cao. Nog eens tien procent valt onder een ondernemings-cao, en elf procent ambtenaren onder een overheids-cao. Volgens arbeidsadviseur De Deugd zijn er een kleine 1000 verschillende cao’s in Nederland. Voor ongeveer 15 procent van alle werknemers geldt geen cao. Dat kunnen volgens De Deugd Amerikaanse bedrijven zijn: “Maar belastingadviseurs en notarissen hebben ook geen cao”. Henk Boon persvoorlichter bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zegt dat inderdaad een deel van de Nederlandse bedrijven, ongeveer 15%, niet gebonden is aan een cao. Het gaat vooral om bedrijven uit de zakelijke en financiële dienstverlening, kleinere bedrijven, jonge bedrijven en bedrijven met een lage organisatiegraad onder werknemers.

Geen cao
Als er geen cao (of eigen regeling) van toepassing is, moet de werkgever samen de werknemer afspraken maken over uw arbeidsvoorwaarden. Hierbij gelden dan de algemene regels van de arbeidswetgeving. Deze staan onder andere in de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet, de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet arbeid en zorg en in het Burgerlijk Wetboek. Uiteraard is het is verstandig deze afspraken schriftelijk vast te leggen in een individuele arbeidsovereenkomst, maar dat is niet verplicht.

Personeel in dienst
Als iemand een bedrijf heeft en na twee jaar mensen in dienst gaat nemen is het, volgens FNV persvoorlichter Plas, verstandig als een ondernemer zich aansluit bij een branchevereniging of bedrijfstak. Plas: “Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf kunnen zich bijvoorbeeld aansluiten bij MKB-Nederland. MKB-Nederland onderhandelt dan voor de werkgever over verschillende zaken. Bovendien kan een werkgever ook gebruik maken van allerlei faciliteiten voor zijn werknemer, zoals een scholingsfonds.”

Werkgeversorganisatie
Maar als een ondernemer iemand in dienst wil nemen hoeft dat dus niet volgens een cao. Persvoorlichter Boon bij SZW zegt dat het alleen moet als het bedrijf gebonden is aan een cao. Wellicht heeft de werkgever zelf een cao, of misschien is de werkgever lid van een werkgeversorganisatie met een cao. Ook dan is de werkgever aan de (bedrijfstak)cao gebonden. Daarnaast kan het zijn dat er in de bedrijfstak een cao is die algemeen verbindend is verklaard.

Algemeen verbindend verklaring (AVV)
De partijen die een cao hebben afgesloten, kunnen vragen of de cao voor de gehele bedrijfstak gaat gelden. De cao wordt dan breder toepasbaar. Ook werkgevers die niet bij de cao-partijen horen moeten er dan aan voldoen. Een verzoek om een cao algemeen verbindend te verklaren, kan worden gedaan aan het Ministerie van SZW.

Aanmelding cao’s
Cao’s moeten worden aangemeld bij de directie Uitvoeringstaken Arbeidsvoorwaardenwetgeving (UAW) van het Ministerie van SZW. Als hulpmiddel bij het aanmelden van een CAO zijn door de directie UAW een checklist aanmelding CAO(-wijziging) en een voorbeeld aanmelding ontwikkeld.

Acht weken
Als het AVV-verzoek voldoet aan de vormvereisten en er geen inhoudelijke problemen zijn die besluitvorming onmogelijk maken, dan kan binnen acht weken een AVV besluit worden genomen.

Bron: BusinessCompleet

« Terug naar het nieuwsoverzicht